Nếu bạn là một triết gia, chủ nghĩa giáo điều là một trong những lời buộc tội tồi tệ nhất có thể tưởng tượng được. Nhưng nếu bạn chỉ là một người bình thường, bạn có thể nhún vai. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta tiếp tục những bay bổng siêu hình của trí tưởng tượng? Lại nữa, ở đây chúng ta chỉ đang đụng phải những ý tưởng trừu tượng về các chủ đề bí ẩn, vậy thực sự vấn đề là gì?
Vấn đề là chủ nghĩa giáo điều có thể tiếp sức cho một kẻ thù khác của triết học: chủ nghĩa hoài nghi. Và cái này đe dọa không chỉ triết học mà còn tất cả kiến thức của con người nói chung.
Thông điệp chính ở đây là: Khi không tránh khỏi nguy cơ của chủ nghĩa giáo điều, triết học khuyến khích sự lan rộng của chủ nghĩa hoài nghi.
Thật dễ để cảm thấy hoài nghi về siêu hình học. Xét cho cùng, dường như nó không tiến lên theo cách của các môn khác. Với các khoa học thực nghiệm, chúng ta có thể thấy một sự tiến hóa rõ rệt từ thời Hy Lạp cổ đại đến thời hiện đại. Trong khi đó, các triết gia vẫn đang tranh cãi về chính những điều mà Plato và Aristotle đã tranh luận hàng ngàn năm trước.
Nhìn lại, dễ hiểu tại sao lại có quá nhiều chỗ cho sự bất đồng. Không dấn thân vào phê phán lý tính thuần túy, các triết gia thoải mái đưa ra một cách giáo điều bất kỳ lập luận nào họ muốn.
Kết quả có thể đoán trước? Một trận chiến bất tận của những tuyên bố trái ngược nhau. Phải có một Thượng đế nào đó đã tạo ra vũ trụ; nếu không, nó không thể tồn tại, một triết gia lập luận. Vớ vẩn, một vị khác nói; vũ trụ có thể đã tự tạo ra chính nó.
Với quá nhiều bất đồng dai dẳng về ngay cả những vấn đề siêu hình học cơ bản nhất, chúng ta thường nhún vai và nói, “Hừm, tôi nghĩ ta không thể biết gì về siêu hình học cả.” Nhưng hãy nhớ rằng, siêu hình học là lĩnh vực của lý tính thuần túy. Gạt sang một bên toán học, mà chúng ta sẽ quay lại sau, mọi môn kiến thức khác đều dựa trên bằng chứng thực nghiệm do các giác quan cung cấp. Nếu có thể đạt được, thì kiến thức siêu hình chỉ có thể được tiếp cận thông qua lý tính thuần túy.
Nhưng nếu lý tính thuần túy không thể hiểu được chính cái điều mà nó có vẻ phù hợp nhất, thì nó có ích gì? Và nếu khả năng cao nhất của chúng ta là vô ích để biết những khía cạnh cơ bản nhất của thực tại, thì làm sao chúng ta có thể tin cậy vào những khả năng cấp thấp hơn về các chi tiết kỹ thuật? Có lẽ các giác quan của chúng ta đánh lừa chúng ta. Nếu thế thì lý trí hình như kém cỏi của chúng ta có lẽ không thể cứu nổi chúng ta.
Và trong trường hợp đó, chúng ta có thể muốn nhún vai lần cuối và nói, “Ờ, nếu vậy, tôi nghĩ chúng ta thực sự không thể biết bất kỳ khía cạnh nào của bất cứ điều gì.” Sự hoài nghi này không chỉ làm tổn thương triết học mà còn gây hậu quả nghiêm trọng đến việc tìm kiếm và xây dựng kiến thức trong tất cả các lĩnh vực của đời sống con người.